Trong bóng đá, việc áp dụng các chiến thuật đặc biệt là một phần không thể thiếu để đạt được thành công trên sân cỏ. Một trong những lối chơi đáng chú ý mà các đội bóng thường sử dụng là chiến thuật Catenaccio. Hãy cùng Bong Da So tìm hiểu chiến thuật này là gì và làm thế nào để áp dụng nó một cách hiệu quả qua bài viết dưới đây.
Catenaccio là gì?
Catenaccio còn được biết đến là chiến thuật bóng đá tổng lực. Catenaccio là một từ tiếng Ý có nghĩa là “then cửa”. Đây là một trong những chiến thuật phòng ngự nghiêm ngặt nhất trong bóng đá. Tư duy của lối đá này giống như việc một cánh cửa được khoá chặt, không để bất kỳ lỗ hổng nào cho đối thủ tấn công.
Đội bóng sử dụng cách chơi Catenaccio thường tạo ra một hệ thống phòng ngự vững chắc, gần như không thể xuyên thủng. Mục đích là để bảo vệ khung thành không bị lọt lướt bất cứ bàn nào trước mọi đợt tấn công từ đối phương.
Các sơ đồ thường được áp dụng trong Catenaccio bao gồm 4-5-1, 1-3-3-3, 1-4-4-1 và cả 1-4-3-2. Điều này thể hiện sự linh hoạt của chiến thuật, cho phép điều chỉnh đội hình để phản ứng với mọi tình huống trên sân.
Lịch sử hình thành cách chơi Catenaccio
Cách chơi Catenaccio được cho là đã được sáng tạo bởi nhà huấn luyện người Ý Nereo Rocco trong những năm 1940 và 1950 khi ông làm việc với đội bóng Triestina. Tuy nhiên, chiến thuật này thực sự trở nên nổi tiếng qua tay huấn luyện viên Helenio Herrera khi ông đảm nhận vị trí huấn luyện viên ở Inter Milan vào cuối những năm 1950 và 1960.
Herrera đã đưa lối đá Catenaccio lên một tầm cao mới bằng cách phát triển và hoàn thiện nó. Dưới sự dẫn dắt của Herrera, Inter Milan đã đạt được nhiều thành công đáng kể, trong đó có việc giành Cúp C1 Châu Âu (nay là UEFA Champions League) vào những năm 1964 và 1965.
Nhiều đội bóng Ý khác nhanh chóng nhận thấy hiệu quả của Catenaccio và bắt đầu áp dụng nó cả trong nước và ở cấp độ quốc tế. Các đội bóng như AC Milan và Juventus cũng sử dụng hệ thống này để giành được chiến thắng trong nhiều trận đấu quan trọng.
Catenaccio đã trở thành biểu tượng của bóng đá Ý. Ngày nay, nó được sao chép và áp dụng trên toàn thế giới. Chiến thuật đã tạo ra một sự thay đổi đáng kể trong cách thức chơi bóng đá và đã thúc đẩy sự phát triển của các hệ thống phòng ngự trong bóng đá.
Nguyên tắc hoạt động của lối chơi Catenaccio
Nguyên tắc hoạt động của Catenaccio tập trung vào việc tối ưu hóa khả năng phòng ngự và thúc đẩy sự chặt chẽ tối đa thông qua việc chơi 1 kèm 1. Mặc dù nhiều người cho rằng Catenaccio là một lối đá tù túng, chỉ tập trung vào phòng thủ, nhưng họ không biết rằng sắp xếp nhân sự trong chiến thuật này là một nghệ thuật.
HLV Rappan được coi là người sáng tạo Catenaccio khi ông áp dụng và phát triển nó lần đầu tiên tại câu lạc bộ Vedette vào năm 1932. Ông sử dụng sơ đồ 4-5-1 với 4 hậu vệ chơi cố định theo quy tắc 1 kèm 1. Trong tuyến giữa, ông sử dụng 5 tiền vệ và chỉ có 1 tiền đạo duy nhất. Sắp xếp 5 tiền vệ giúp Rappan thiết lập một tấm lưới dày ở tuyến giữa, từ đó dập tắt mọi mũi tấn công từ đối phương.
Năm 1947, huấn luyện viên Rocco tiếp tục phát triển Catenaccio với sơ đồ 1-3-3-3. Ông sử dụng một hậu vệ quét đứng ngay trước mặt thủ môn để cản trở các tiền đạo đối phương tiếp cận vòng cấm. Với chiến thuật này, ông giúp Triestina đạt được vị trí Á quân ở Serie A.
Sau khi chuyển sang AC Milan, Rocco tiếp tục thay đổi Catenaccio với các sơ đồ như 1-4-3-2, 1-4-4-1. Nhờ đó, AC Milan giành được nhiều danh hiệu lớn như 2 lần vô địch Serie A, 2 lần vô địch Cúp C1, 3 lần vô địch Siêu cúp Ý và nhiều danh hiệu khác.
Năm 1963, Helenio Herrera chuyển từ Barca sang Inter Milan và áp dụng Catenaccio một cách cải tiến hơn. Ông đã biến đổi thành chiến thuật phòng ngự kết hợp phản công nhanh. Kể từ đó, Inter Milan bắt đầu thắng nhiều trận với các tỷ số tối thiểu như 1-0, 2-1. Herrera mở ra triều đại hoàng kim của Inter Milan với 2 danh hiệu vô địch Serie A, 2 lần vô địch cúp C1.
Ưu điểm và nhược điểm của lối chơi Catenaccio
Chiến thuật bóng đá Catenaccio có những ưu nhược điểm riêng biệt mà huấn luyện viên và cầu thủ cần nắm được trước khi áp dụng lối đá này.
Ưu điểm
- Phòng thủ hiệu quả: Catenaccio giúp đội bóng phòng thủ một cách hiệu quả, tạo ra một tường phòng ngự vững chắc.
- Ngăn chặn đối thủ gần khung thành: Với tuyến phòng ngự dày đặc, Catenaccio ngăn chặn đối thủ nhận bóng ở khu vực gần khung thành.Từ đó làm giảm nguy cơ ghi bàn của đối phương.
- Suy yếu tiền đạo và phòng ngự đối phương: Chiến thuật này làm suy yếu các tiền đạo đối phương và khả năng phòng ngự của họ. Điều này tạo điều kiện cho đội bóng sử dụng Catenaccio mở ra những cơ hội tấn công nguy hiểm.
- Đứng vững khi thiếu người: Catenaccio giúp đội bóng có thể đứng vững trong trường hợp thi đấu thiếu người do dính thẻ đỏ. Nỗ lực này là nhờ vào cách tổ chức phòng ngự chặt chẽ.
Nhược điểm
- Yêu cầu sự chú ý và phản ứng nhanh: Catenaccio yêu cầu người sử dụng phải đánh dấu và nhận biết cầu thủ đối phương chơi ở vị trí nào, có thể dẫn đến sự nhầm lẫn khi đối mặt với các chiến thuật tấn công phức tạp.
- Hạn chế khả năng tấn công: Catenaccio tập trung vào phòng thủ. Do đó, hạn chế khả năng tấn công của đội bóng.
Chiến thuật Catenaccio còn hợp thời không?
Chiến thuật Catenaccio đã từng trải qua giai đoạn cực thịnh vào những năm 1960 đến 1970. Lúc đó, lối đá này trở thành một phong trào được áp dụng rộng rãi ở các câu lạc bộ và đội tuyển quốc gia của Italia. Mỗi khi nhắc đến bóng đá Italia, hình ảnh của Catenaccio ngày càng trở nên đặc trưng và nổi tiếng hơn.
Tuy nhiên ở thời điểm hiện tại, việc sử dụng Catenaccio đã không còn phù hợp như trước. Nếu chỉ chú trọng vào việc phòng ngự và hy vọng giành được một trận hòa, các đội sẽ có vị trí không cao trên bảng xếp hạng.
Đội bóng ứng dụng chiến thuật Catenaccio trong bóng đá hiện đại
Catenaccio đã đóng vai trò quan trọng trong sự thống trị của Serie A suốt một thời gian dài. Đặc biệt, nhờ vào sự phát triển mạnh mẽ của chiến thuật này đã có nhiều hậu vệ xuất sắc nổi tiếng như Franco Baresi, Paolo Maldini, Alessandro Costacurta.
Nhiều người cho rằng Catenaccio là một chiến thuật không chủ động vì nó chỉ tập trung vào phòng ngự. Nhưng thực tế nếu được sử dụng một cách hợp lý thì Catenaccio có thể mang lại hiệu quả rất cao, đặc biệt khi đội bóng đang dẫn trước.
Có 3 câu lạc bộ đã áp dụng thành công chiến thuật này:
- Atlético Madrid: Dưới sự dẫn dắt của huấn luyện viên Diego Simeone, Atlético Madrid nổi tiếng với lối chơi phòng ngự chặt chẽ và kỷ luật. Nhờ hệ thống phòng ngự dày đặc cùng tinh thần chiến đấu quả cảm, Atlético Madrid đã gặt hái nhiều thành công trong những năm gần đây.
- Hellas Verona: Hellas Verona là một ví dụ điển hình cho sự hồi sinh của Catenaccio tại Serie A. Dưới sự dẫn dắt của huấn luyện viên Igor Tudor, Verona sử dụng đội hình 3-5-2 với sơ đồ phòng ngự chặt chẽ và phản công nhanh. Nhờ lối chơi kỷ luật và hiệu quả, Verona đã gây bất ngờ khi cán đích ở vị trí thứ 9 Serie A mùa giải 2021-2022 (thành tích cao nhất của họ trong 11 năm qua).
- Chelsea: CLB Chelsea cũng sử dụng một số nguyên tắc của Catenaccio, đặc biệt là khi đối đầu với những đội bóng mạnh. Đội hình 3-4-3 hoặc 5-2-3 được Chelsea sử dụng thường xuyên, tập trung vào việc phong tỏa các khu vực nguy hiểm và tung ra những pha phản công nhanh sắc sảo.
Tổng kết
Bài viết trên đây đã tổng hợp tất cả thông tin về chiến thuật Catenaccio. Qua việc phân tích các ưu điểm và nhược điểm của lối đá, hy vọng rằng người hâm mộ sẽ có được nhiều góc nhìn mới về chiến thuật này.
